وبمستری

گاهی پیش می‌آید که ما محتوای مناسبی تولید کرده‌ایم اما نقشهٔ وب سایت ما طوریست که کاربر را به هدفش نمی‌رساند و در واقع تجربه کاربری سایت خوبی برایش ایجاد نمی‌شود، چون باید مدتی زمان بگذارد و جستجو بکند یا حتی نیاز به راهنمایی ما داشته باشد تا به آن چه می‌خواهد برسد و بتواند مسیر مورد نظر خود را پیدا کند و البته خیلی وقتها در این بین کلافه شده و در چنین شرایطی دیگر برای کاربر اهمیتی ندارد محتوای سایت ما چیست و از کجا میتواند به آن دسترسی پیدا کند،
او به راحتی و برای همیشه سایت را ترک میکند!

UI و UX چه هستند؟

گاهی این دو باهم اشتباه گرفته شده و یا معنای یکسانی برایشان ارائه می‌شود اما در تعریف Ui(طراح رابط گرافیکی) و  Ux(تجربه کاربری سایت) باید اینطور بیان کرد که درست است که Ui و Ux دو عنصر جدایی ناپذیر از هم هستند ولی حقیقت امر این است که این کاملاً متفاوت از هم هستند.

“به‌طور خلاصه باید گفت که؛  Ui  طبق خط‌مشی که Ux تعیین می‌کند باید حرکت کند“

 

UX چیست چگونه از آن استفاده می‌شود؟

Ux یا تجربه کاربری سایت درواقع به علمی گفته می‌شود که در پیاده‌سازی یک سایت باید رعایت شود این علم بیانگر نحوه قرارگیری المان‌ها و در کل نحوه بازدهی و بازخورد سایت به کاربر است.

Ux که مخفف کلمه User Experience  هست در فارسی به «تجربه کاربر» ترجمه‌شده و خود اسم این Ux نشان‌دهنده و بیان‌کننده همه‌چیز است می‌توان به این صورت تعبیر کرد که Ux یعنی تجربه استفاده کاربر از وب‌سایت شما!

در طراحی سایت به‌صورت Ux(تجربه کاربری سایت)باید سایت به‌گونه‌ای طراحی شود که خاطره‌ای خوش از مراجعه کاربر، برای کاربر به‌جا بگذارد! Ux(تجربه کاربری سایت) شامل تمام چیزهایی می‌شود که در یک‌بار مراجعه کاربر به سایت به وی منتقل می‌شود که تجربهٔ کار از سایت را تشکیل می‌دهد که این چیزها می‌توانند نحوه کارکرد سایت باشند برای مثال می‌توان می‌گفت که کاربر پس از مراجعه به سایت چه چیزهایی توجهش را ازنظر کارایی سایت یا کاربرپسندی سایت توجهش را جلب می‌کند این مشخصه‌ها یعنی کارایی و کاربرپسندی سایت را یک متخصص Ux تعیین می‌کند، برای مثال تعیین می‌کند که سرعت حرکت بین المان‌ها در سایت به چه صورت باشد؟ دسترسی کاربر به بخش‌های مختلف سایت به چه صورت باشد.

می‌توان گفت که Ux(تجربه کاربری سایت) تعیین‌کننده نحوه برقراری ارتباط سایت با کاربر خواهد بود و باید به‌گونه‌ای باشد که احساسات کاربر را برانگیزد تا بتوان گفت که یک Ux خوب داریم.

اهمیت Ux(تجربه کاربری سایت)به حدی بالاست که در تمامی سایت های بزرگ نیز از متخصصین حرفه‌ای Ux(تجربه کاربری سایت) استفاده می‌شود ازجمله یکی از این سایت‌های بزرگ فیسبوک است.

در یک تعریف کلی از Ux(تجربه کاربری سایت) باید گفت که به کلیه تجربه‌هایی را که یک کاربر از مراجعه به وب‌سایت شما به دست میاورد Ux(تجربه کاربری سایت) گویند.

چند مثال ساده برای درک مفهوم Ux:

ترتیب انجام یک فرآیند در وب‌سایت شمارا یک متخصص Ux (تجربه کاربری سایت) تعیین می‌کند.

فرآیندی که کاربر طی می‌کند تا به محصول و یا خدمات شرکت شما برسد را یک متخصص Ux(تجربه کاربری سایت)تعیین می‌کند.

متخصص Ux(تجربه کاربری سایت) خودش را می‌بایست به‌جای کاربر بگذارد و کلیه حس‌هایی که از فرآیندهایی که تعیین کرده و به کاربر انتقال می‌شود را موردبررسی قرار داده و تمامی تأثیراتی که استفاده از سایت شما روی کاربر گذاشته می‌شود باید موردتوجه قرار دهد.

UI چیست و چگونه از آن استفاده می‌شود؟

UI که کوتاه شده کلمه User Interface است به معنی «رابط کاربری» است که و کلیه المان‌های دیداری کاربر و کلیه چیزهایی که با کاربر در یک سایت با آن تعامل دارند را Ui می‌ماند.

اهمیت و ارزش Ui کمتر از Ux(تجربه کاربری سایت) نیست و هردوی این زمینه‌ها در طراحی وب‌سایت موردتوجه قرار می‌گیرند به و در کنار هم یک سایت کاربرپسند و کارا را تحویل می‌دهند.

درواقع Ux یک خط‌مشی برای طراحی Ui تعیین می‌کند که پس از طراحی به بهترین نتیجه بتوان رسید.

برای مثال برای قرار دهی المانی در سایت برای مثال منوها متخصص Ux(تجربه کاربری سایت) هست که تعیین می‌کند که در کجا و به چه صورت قرار بگیرد؟ به‌صورت کشویی؟ به‌صورت فهرستی؟ و… درواقع تعیین می‌کند که کدام‌یک از این حالت‌ها حس بهتری را در کاربر ایجاد می‌کند که باعث شود تجربه خوبی را داشته باشد از سایت شما.

شما فرض کنید از یک وب‌سایت محصول یا کالای را سفارش می‌دهید که اگر این کالا به‌موقع و به‌سرعت به دست شما برسد یعنی وب‌سایت شما از Ux خوبی برخوردار است.

می‌توان نتیجه گرفت که Ux(تجربه کاربری سایت) تعیین‌کننده خط‌مشی و همچنین تعیین‌کننده نحوه کارکرد وب‌سایت در جهت اهداف و سیاست‌های سایت است که اگر در کنار یک Ui خوب قرار بگیرد سایت شما درواقع یک سایت عالی خواهد بود.

به‌طورکلی در رابطه با Ui باید گفت که Ui به رابط کاربری سایت گفته می‌شود که اکثراً آن را رابط گرافیکی سایت می‌شناسیم! برای مثال دکمه‌ها، منوها، ساید بار، اسلاید شو و… و هر چیزی که کاربر با آن به‌صورت دیداری کار می‌کند را Ui میگویند.

تفاوت‌های بارز UX و UI:

همان‌طور که گفته شد Ux و Ui دو عنصر جدایی‌ناپذیر هستند که Ux(تجربه کاربری سایت) درواقع یک خط‌مشی را برای Ui در نظر می‌گیرد.

اگر کاربر در سایت نیاز به جابجایی داشته باشد برای رسیدن به مقصد نحوه این جابجایی توسط Ux(تجربه کاربری سایت) تعیین می‌شود اما در Ui ظاهر مدنظر ماست.

چیزهایی که کاربر در سایت به‌طور واضح می‌تواند مشاهده کند و از آن‌ها استفاده کند را Ui میگویند اما تجربه کار با سایت و تجربه کاربر از محصول و خدمات سایت را Ux(تجربه کاربری سایت) میگویند.

در بعضی مواقع اصلاً Ux(تجربه کاربری سایت) در بحث بصری یا نمایشی سایت وارد نمی‌شود و صرفاً در رابطه باتجربه کاربر است اما در Ui صرفاً به طراحی ظاهری پرداخته می‌شود که کاربر در صفحه‌نمایش خود مشاهده می‌کند.

در Ux(تجربه کاربری سایت) باید تعیین شود که کاربر برای جابجایی در میان کالا یا خدمات یا محصولات چگونه باید عمل کند و این جابجایی به چه صورت باشد اما در Ui روی خود کالا یا خدمات تمرکز باید کرد که مثال بارز آن تصاویر یک کالا هستند.

محتویات وب سایت باید چگونه باشد تا یک تجربه (UX) خوب را برای کاربر به همراه داشته باشد؟

عناصر متفاوتی هستند باید در نظر گرفته شود تا متوجه شویم محتوای سایت ما آیا به‌گونه‌ای هست که یک حس خوب را در کاربر ایجاد کند؟

اول: شناخت هدف کاربر

در درجهٔ اول برای طراحی یک Ux(تجربه کاربری سایت) مناسب برای سایت یا یک اپ موبایلی باید هدف کاربر را برای هرکاری که ممکن است انجام دهد در نظر بگیرید!

شما هر نوع وب‌سایت یا برنامه‌ای در هر زمینه‌ای داشته باشید باید داده‌هایی که کاربر با آن‌ها سروکار دارد را مورد تحلیل و بررسی قرار بدهید تا به این نتیجه برسید که کاربر در وب‌سایت شما دنبال چه چیزی هست؟ از چه امکاناتی می‌تواند بهره ببرد تا به آن چیز برسد؟ برای تعامل با سایت یا برنامه باید به چه صورت عمل کند؟

با این موارد می‌توانید به این نتیجه برسید که چه نوع محتوایی برای کاربران سایت شما مناسب هستند؟

دوم: در نظر گرفتن شرایط مختلف استفاده کاربر

Ux(تجربه کاربری سایت) ما باید به‌گونه‌ای طراحی شود تا به کاربر در شرایط مختلف بهترین کاربرد خودش را نشان دهد برای مثال تصور کنید وب‌سایت شما مسیری دارد که کاربر در حالت عادی وارد سایت می‌شود و مبدأ و مقصد را مشخص می‌کند و سایت شما مسیرهای پیشنهادی خودش را ارائه می‌دهد، خب همان‌طور که مشخص است سایت شما به‌خوبی پاسخ کاربر را می‌دهد اما آیا اگر کاربری در هنگام رانندگی بخواهد مبدأ و مقصدی را برای انتخاب مسیر در وب‌سایت شما تعیین کند این کار ساده خواهد بود؟ مسلماً اگر کاربر بخواهد تایپ کند از سهولت کار کم می‌شود پس درنتیجه می‌توان برای بهتر شدن ux در طراحی تجربه کاربری خود این نکته را هم در نظر بگیرید که مثلاً کاربر امکان تایپ صوتی نیز داشته باشد.

” نتیجهٔ رعایت چارچوب ux می‌شود لحاظ کردن شرایط مختلف کاربر! “

 

سوم: اولویت‌بندی بخش‌های مختلف:

اگر شما سایتی داشته باشید که بخواهد به‌طور موفق وارد عرصه وب شود مسلماً باید واکنش گرا باشد که در واکنش گرا کردن سایت نیز تجربه کاربری سایت اهمیت قابل‌توجهی دارد به همین خاطر در طراحی سایت شما باید بخش‌های مختلف سایت مانند اسلاید شو، ساید بار، بخش مطالب و… را اولویت‌بندی کنید تا بتوانید کاربران خود را راضی نگه‌دارید.

برای مثال اگر سایت شما در یک مانیتور ۲۰ اینچی تمامی بخش‌ها قابل‌رؤیت هست مسلماً در یک گوشی ۵ اینچی نباید تمام بخش‌هایش قابل‌مشاهده باشد چراکه از کارایی سایت می‌کاهد درنتیجه باید بررسی شود که کاربر بیشتر به چه منظور وارد سایت شما می‌شود و طبق همین عامل شما باید بخش‌های مختلف وب‌سایت خود را اولویت‌بندی کنید تا در نسخه موبایل نیز به‌خوبی بتواند کاربر را به خواسته‌هایش برساند.

چهارم: طراحی بی‌دردسر!

چیزی که در همه‌جا و در هر زمینه‌ای حائز اهمیت هست تأمین سهولت کاربر است پس در طراحی نباید به‌گونه‌ای عمل کرد که کاربر در کار با سایت دچار دردسر یا دشواری شود، درنتیجه سهولت کار با سایت و سادگی طراحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید به‌گونه‌ای طراحی شود که کاربر مراحل سخت، طولانی، پیچیده و خسته‌کننده‌ای را برای رسیدن به خواسته‌اش طی نکند.

پنجم: توجه به شرایط خاص برای تکمیل کردن برگه‌ها:

اگر شما سایتی دارید که درگوشی‌های همراه نیز به‌خوبی قابل‌اجراست باید این نکته را همیشه در نظر بگیرید که اگر فرمی را برای سایتتان در نظر می‌گیرید شرایط پر کردن فرم رو را هم در نظر بگیرید!

طراحان تازه‌کار یا کم‌تجربه بیشتر تمرکز خود را منعطف به نسخه pc سایت می‌کنند به همین دلیل فرم‌ها را نیز بر این اساس طراحی می‌کنند که سبب می‌شود اگر کاربری بخواهد مثلاً به هنگام پیاده‌روی فرمی را با تلفن همراه تکمیل کند دچار مشکل شود چراکه مسلماً صفحه‌کلید موبایل‌ها نسبت به صفحه‌کلید کامپیوترهای رومیزی و یا لپ‌تاپ‌ها بسیار کوچک‌تر هستند و پر کردن فرم با آن‌ها زمان بیشتری را می‌گیرد که درنتیجه سبب ایجاد حس بدی در کاربر شده و تجربه بدی را در ذهن او ثبت می‌کند.

یک طراح حرفه‌ای Ux(تجربه کاربری سایت) برای این مورد تدبیری می‌اندیشد تا بار منفی کاهش پیدا کند، همان‌طور که گفته شد می‌تواند از تایپ صوتی استفاده کند یا فهرست‌هایی را برای پر کردن فرم‌ها تعبیه کند یا گزینه‌های آماده‌ای را در نظر بگیرد که دیگر کاربر ملزم به تایپ کردن نباشد بلکه بتواند با انتخاب کردن مسیر موردنظرش را پیش ببرد.

ششم: توجه به استفاده به‌طور کامل از سایت در تلفن‌های همراه:

در طراحی واکنش گرایی  وقتی سایت‌ها در تلفن‌های همراه باز می‌شوند قطعاً دسترسی به یک سری از بخش‌ها دشوار خواهد بود یا در برخی موارد طراحان بعضی از بخش‌ها را به‌طور کامل در نسخه تلفن همراه حذف می‌کنند که این موجب می‌شود تا کاربر یک تجربه منفی از سایت شما کسب کند که برای این کار می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که ساده‌ترین روش می‌تواند طراحی گزینه‌ای باشد برای نمایش سایت به همان شکل که در pc ها و در کل دستگاه‌هایی با صفحه‌نمایش‌های بزرگ نمایش داده می‌شود، به‌این‌ترتیب اگر کاربر به بخش خاصی نیاز داشته باشد که در نسخه تلفن همراه آن وجود ندارد می‌تواند از این گزینه استفاده کند؛ مانند تغییر چیدمان در منوها و یا ستون کناری وب‌سایت.

هفتم: استفاده از بروزترین فناوری‌ها:

سیر پیشرفت فنّاوری سرعت بسیاری دارد و همین امر موجب می‌شود تا عده‌ای در طراحی خود از جدیدترین فناوری‌ها استفاده نکنند اما برای یک طراحی خوب همیشه باید از آخرین منابع و فنّاوری‌های موجود بهره برد تا بتوان بهترین نتیجه را گرفت.

هشتم: طراحی منوها با توجه به مدل یا قالب سایت:

منوها ازجمله مواردی هستند که در هرجایی چه یک اپ موبایل و چه یک سایت قابل‌رؤیت هستند و به‌صورت خودکار با توجه به متنی که دارند به راهنمایی کاربر می‌پردازند پس خود منوها و نحوه کارکرد آن‌ها نیز در Ux اهمیت ویژه‌ای دارد، درنتیجه باید با توجه به قالب سایت و مدل قرارگیری عناصر، منوها را متناسب با آن‌ها تنظیم کرد.

هر مدلی از منوها مزایا و معایب خاص خود رادارند می‌توانیم با توجه به کارکرد و قالب سایت بهترین نوع منو را طراحی کرد.

برای مثال در منوهای که به‌صورت عمودی هستند زیر منوها خیلی بیشتر و بهتر در معرض دید هستند به نسبت منوها افقی و همچنین در منوهای عمودی دسترسی به زیر منوها از سهولت بیشتری برخوردار است.

البته صرفاً موارد بالا را در انتخاب منو برای سایت صرفاً نباید در نظر گرفت چراکه همان‌طور که پیش‌تر گفتیم هر چیدمانی از منو مزایا و معایب خودش را دارد.

Ux یا تجربه کابری سایت باید به چه صورت طراحی شود تا توجه کاربر را جلب کند؟

اول: مشخص بودن طرز کار رابط کاربری:

تجربه کاربر باید به‌گونه‌ای طراحی شود که کاملاً نحوه کار با آن واضح و مشخص باشد که مهم‌ترین مشخصهٔ طراحی تجربه کاربری سایت همین امر هست چراکه کاربر باید به‌راحتی متوجه شود که برنامه یا سایت شما به چه صورت کار می‌کند؟

دوم: سازگار با بی‌تجربگی کاربر:

در رابط کاربری باید این نکته در نظر گرفته شود که کاربر تابه‌حال اصلاً با نرم‌افزار یا سایتی کارنکرده!

پس باید به‌گونه‌ای این رابط طراحی شود که یک کاربر بی‌تجربه و ساده بتواند به‌راحتی نحوه کار سایت یا نرم‌افزار را کاملاً آسان و بدون نیاز به راهنمایی ما تشخیص دهد که این یعنی سازگاری با طیف وسیعی از کاربران اعم از باتجربه و بی‌تجربه!

سوم: بمب اطلاعاتی:

عده‌ای از طراحان همیشه نگران این هستند که کاربرانشان نحوه صحیح کار با بخش‌های مختلف برنامه یا سایت را متوجه نشوند به همین دلیل در بخش‌های مختلف با دادن اطلاعات زیادی (بمب اطلاعاتی) کاربران را گیج می‌کنند و سبب سردرگمی کاربر می‌شوند که این در طراحی تجربه کاربر نکته‌ای منفی به‌حساب می‌آید، پس در این زمینه باید محتاط بود تا کاربران سردرگم نشده و توضیحات و اطلاعات لازم را به‌صورت خلاصه و کوتاه بفهمند.

چهارم: رعایت اصول طراحی‌های پیشین

کاربران همیشه به دنبال یادگیری و تجربه هستند و همیشه دوست دارند تا از تمامی بخش‌های یک سایتی که تازه‌وارد آن شدند یا یک برنامه‌ای که تازه نصب کردند دیدن کنند به همین دلیل شروع به گشتن در سایت یا برنامه شما می‌کنند اما اگر شما سنت‌شکنی کرده باشید، برای مثال منوهای وب‌سایت را در پایین‌ترین قسمت آن قرار داده باشید احتمالاً کاربران گیج خواهند شد چون آن‌ها طبق تجربیات قبلی خود همیشه فکر می‌کردند که منو در بالای سایت قرار می‌گیرد پس در بعضی مواقع رعایت اصول طراحی‌های گذشته لازم است.

پنجم: زیبایی ui (طراح رابط کابری) در کنار کارایی(تجربه کاربری سایت) ux

در طراحی Ui زیبایی بصری امر مهمی است اما نباید فدای کارایی شود!

استفاده از عناصر زیبا می‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد و حتماً باید از این عناصر بهره برد اما در حد اعتدال. برای مثال؛ اگر سایت شما دارای اسلاید شو هست و فکر می‌کنید که این اسلاید شو کارایی منوهای شمارا کم می‌کند پس لزومی ندارد به خاطر زیبایی اسلاید شو منوهای وب‌سایت را فدا کنید.

کارایی یک رابط کاربری باید به‌گونه‌ای باشد که کاربر بتواند چیزی را که می‌خواهد در کمترین زمان و با صرف کمترین زحمت به دست بیاورد.

نتیجه‌گیری:

Ui و Ux دو علم مهم در طراحی هر برنامه، سایت و یا هر خدماتی هستند که قرار است ما از آن بهره ببریم. این دو عامل به‌تنهایی می‌توانند عامل موفقیت یا شکست یک برنامه یا سایت باشند پس در طراحی باید توجه زیادی به نکات گفته‌شده در این مقاله شود چراکه Ui و Ux می‌توانند عامل دفع یا جذب باشند و این حاکی از اهمیت این دو مقوله است.